Buurtkrant voor Ondiep en Pijlsweerd
‘Oplossing voor verkeer, veiligheid en vieze lucht’
Bouwe van den Ende tekent de Ovonde van Pijlsweerd als integraal en inclusief ontwerp
De gemeente wil de Oudenoord en de ‘Votulastroute’ aantrekkelijker en veiliger maken voor voetgangers, fietsers én bewoners. Hiervoor wordt het kruispunt Oudenoord-Kaatstraat opnieuw ingericht. Een droom die eindelijk uitkomt voor de inwoners van Pijlsweerd, Tuinwijk en de Vogelenbuurt zou je zeggen. Maar of die ook werkelijkheid wordt? Bouwe van den Ende presenteerde een alternatief waarop zijn droom voor optimale benutting van de ruimte staat getekend: de Ovonde van Pijlsweerd.
“We zijn al gelukkig dat er wat gaat gebeuren, maar er ligt nog steeds geen ontwerp voor de inrichting van de Oudenoord Zuid. Sluit het ontwerp wat er ligt wel aan bij het centrum en is het klaar voor de toekomst? Het alternatief dat wij presenteren, doet dat in ieder geval wel. Het zou fijn zijn als de gemeente ook eens zo ver zou willen kijken”
Afgelopen zomer werd duidelijk dat de gemeente werk wil gaan maken van de herinrichting Oudenoord Zuid. Bouwe: “De zoveelste poging denk je eerst. In 2016 waren verkeerskundigen, ontwerpers van de gemeente en een paar actieve bewoners al eens bij elkaar gekomen en er zijn al meerdere Votulast-bijeenkomsten geweest waarover dan weer een (uiteindelijk nietszeggend) rapport was uitgebracht.”
Maar dit keer was het anders. Een verkeerskundig bureau was gevraagd om een ontwerp te maken en weer was er een projectleider op dit stukje stad gezet. Nadat een decennium lang geklaagd is, de gemeente de straat opsierde met een ‘tijdelijke’ stalen barrières, er drempels zijn gelegd en het beloofde groen aan bomen jaren op zich heeft laten wachten, leek het nu toch echt te gaan gebeuren.
“Dit afgrijslijke stukje stad dat tegen de singel aan ligt, doet het al jaren met asfalt, staal en steen. En dan klagen dat het ongewenst is dat er veel auto’s rijden,te hard wordt gereden, er ongewenst gebruik, gehang en vervuiling plaats vindt. Je zou je ook kunnen afvragen of dit gedrag juist voortkomt uit de inrichting van de situatie aldaar.”
De gemeente is deze keer echter duidelijk in haar aanpak: de afslag Oudenoord – Kaatstraat, die wordt gezien als De Poort van de Votulastroute, verdwijnt. Minder of geen verkeer meer over deze as. Zou de wens van de bewoners aan de drukke route dan eindelijk in vervulling gaan? Hoe gelukkig Bouwe, zelf bewoner van Pijlsweerd, ook is dat er eindelijk iets gebeurt, mosterd na de maaltijd vindt hij het wel.
“Tien jaar geleden was dit een prima oplossing geweest, maar na inventarisatie blijkt dat het verkeer dat rechts af wil voornamelijk uit de Daalsetunnel komt. Vanaf het Westplein dus en niet uit de parkeergarages Paardenveld, la Vie of Catharijnesingel. We staan aan de vooravond van de herinrichting van het Westplein. Deze maanden wordt een principeontwerp goedgekeurd en jaren geleden was al afgesproken dat het aantal rijstroken terugging van vier naar twee rijstroken. Een halvering van de capaciteit met daarbij een haakse bocht om het NH Hotel heen, wat de doorgaande weg nog onaantrekkelijker maakt. De aanvoerroute voor de Votulastas wordt meer dan gehalveerd hierdoor. Dus de oplossing is al aanstaande en toch wil de gemeente ook de rechtsaf beweging er alsnog uit hebben. ‘Dat hebben we al jaren beloofd en daarom willen dat alsnog doen’, zei de gemeente ‘de bewoners vragen er nog steeds om’.”
Als lid van Verkeerswerkgroep Pijlsweerd (VWP) en als professioneel ‘ruimtelijk denker’ heeft Bouwe hele andere ideeën. Ideeën die hij “Als wij als verkeerswerkgroep uitleggen dat het Westplein invloed heeft op het verkeer op de Votulastroute krijgen wij te horen, dat de actiegroepen en bewoners aan de as niet zover de stad in kijken, laat staan dat ze weet hebben van wat er komen gaat. Dat zou je van de gemeente wel mogen verwachten, toch? Star wordt daar nu vastgehouden aan de opdracht: rechtsaf eruit voor het autoverkeer, met alleen doorgang voor de bus. Niets meer en niet minder. En dus ligt er nu een ontwerp dat getuigt van gebrek aan visie.”
“Wij bekijken dit verhaal juist integraal en inclusief. Wat zijn de kwaliteiten van de omgeving, wat is het gemis en hoe verhoudt het zich tot de andere delen van de stad. De kwaliteiten van de omgeving zijn de laatste jaren duidelijk naar voren gekomen: de nieuwbouw Zijdebalen met hoge dichtheden, het recreëren aan de waterkant bij de sluis de Weerdsingel die zich steeds sterker ontwikkelt met kwalitatieve retail. Ook de gemeente ziet dit en heeft het centrumgebied uitgebreid naar het noorden, tot en met de Kaatstraat. “
Nu het centrum dus niet meer binnen de singels ligt, de Catharijnesingel geen ‘snelweg meer is en de Weerdsingel Westzijde niet meer nodig is als ‘N-weg’ , is er eindelijk ruimte om de Oudenoord in te richten voor de nieuwe hoofdgebruikers fietsers en voetgangers? En aan de ruimte die daar ligt aan de voet van het Noorderlicht, kun een prachtig groen plein maken ten noorden van het kruispunt Kaatstraat – Oudenoord. Onder dit plein loopt de oude Otterstroom die tegenover restaurant Blij de vecht in stroomt. Allemaal verborgen kwaliteiten die meegenomen zouden moeten worden in de opdracht Oudenoord Zuid waar deels geld voor is gereserveerd en geld voor vrij maakt als er een goed plan ligt. Je kunt er ook naar toegroeien in de tijd.”
Die kwaliteiten en inspelen op andere veranderingen in de stad, daarover heeft Bouwe een ontwerp gemaakt met de titel ‘Klimaatadaptieve Ovonde’. Hij tekent hierin een ovonde in de vorm van een ‘ei’, komende uit het centrum kun je niet rechts af de Kaatstraat in, maar als je de rotonde tweemaal links gaat, kun je wel rechtdoor die straat in. “Hoe aantrekkelijk is het dan nog, als je eenmaal recht door bent gereden langs de Kaatstraat en ter hoogte van LOU (Oudenoord 330, het oude Corncordia) bent, om met je auto weer terug richting centrum te rijden om de Kaatstraat in te kunnen in plaats van door rijden over de Talmalaan de stad uit. Dat doe je alleen als je ook echt een bestemming hebt aan de Voltulast-as.”
Een klimaatadaptief plein zit Bouwe voor zich dus. “De ovonde bevat een verlaagd stenen plein dat als waterbassin gebruikt kan worden om water op te vangen, dat weer op de Otterstroom kan worden geloosd. Het plein als een mooi groen einde van de Berlage Boulevard (Burg. Van Tuylkade – Nijenoord – Oudenoord).”
Met de huidige plannen van de gemeente Utrecht lijken de ideeën van Bouwe voorlopig dus nog weinig kans te maken. “Helaas heeft de gemeente geen oog voor kwaliteitsverbetering, pakken van kansen of in te zetten op hogere doelen op dit stukje stad. De focus ligt op rechts af eruit, bus erdoor. En wat je vraagt krijg je. In het gepresenteerde ontwerp is de rechtsaf voorsorteervak voorzien van een ‘bussymbool’. De fietspaden roodgekleurd en het trottoir dat niet direct wordt gebruikt, wordt groen. Het lijkt even een metamorfose, maar als je maar iets langer kijkt naar het ontwerp gaat het om een tekstverandering en wat kleurtjes, dat de inrichting van het straatbeeld doet veranderen. Knap werk!”
Volgens Bouwe ontbreekt het de gemeente Utrecht aan visie en wordt de zoveelste ‘postzegeloplossing’ aangedragen. En dat terwijl de gemeente zelf de oplossing in hand heeft, aldus de architect en adviseur verkeersmanagement.
“Zo’n twintig jaar geleden heeft de gemeente het kruispunt aan de singel met de Koekoekstraat aangepakt. Autoverkeer werd het onmogelijk gemaakt om via de rotonde langs de singel hun weg te vervolgen. Een aantal jaar later hebben ze zoiets ook gedaan op de singel bij het kruispunt Tolsteegsingel – Venuslaan – Ledig Erf. Een beproefd concept dus: je haalt een doorgaande richting langs de singel eruit, waardoor het autoluwer wordt, maar de bereikbaarheid blijft en er kan ook in twee richtingen gereden blijven worden. Het zou toch mooi zijn als de gemeente dit principe omarmt en uitdraagt als het ‘Utrechts Singelrondje’. Op de Wittevrouwensingel hebben ze het ook in deze lijn zo ingericht, alleen vergeten door te zetten bij de Maliebaan en te verkondigen. Als ze dat nou wel zouden doen, dan weet je waar je als bewoner en bezoeker aan toe bent. De ‘rechtsaffer’ eruit bij de Kaatstraat wordt dan ook stukken logischer. Dit principe geeft dan ook meteen mogelijkheden voor andere stukken aan de singel: kop Maliebaan ter hoogte van park Lepelenburg, Ledig Erf – Ooster- en Westerkade en de Catharijnesingel. In deze lijn past het ook om de linksafbeweging op de Weerdsingel Westzijde er af te halen naar de Daalsetunnel toe. Hierdoor wordt het stukje Daalsepark – Singel autoluwer en heeft het park een betere kans om aansluiting te vinden op de singel.”
Zo hangt veel samen, zijn er vele kansen en komt er meer groen en ruimte voor fietsers en voetgangers rondom de singel en het nieuwe centrumgebied. Én kan bestemmingsverkeer normaal zijn bestemming vinden. “Het zou fijn zijn al de gemeente ook komt met zo’n visie in hun communicatiebeleid.”
Bouwe van den Ende is architect, als bewoner betrokken bij de Verkeerswerkgroep Pijlsweerd en heeft van zijn hobby zijn werk gemaakt. Als adviseur verkeersmanagement houdt hij zich bezig met de mobiliteitsopgave van vandaag en morgen in Amsterdam en bouwt mee aan de intelligente toegang voor de mobiliteitsopgave van de stad.
tekst: Thijs-Jan Lanning foto's: Aad van Vliet